Ιστορικό:
Παλαιό Κωσταράζι: Η καταστροφή
Στις 12 Απριλίου 1944 γερμανικά στρατεύματα, συνεπικουρούμενα από δυνάμεις κομιτατζήδων, στο πλαίσιο εκκαθαριστικών επιχειρήσεων, εισέβαλαν στο χωριό Κωσταράζι Καστοριάς. Εκεί, ο λοχίας της Στρατιωτικής Χωροφυλακής Μίχαελ Έμπνερ εκτέλεσε έναν κάτοικο του χωριού ως συνεργάτη των ανταρτών.
Στη συνέχεια το χωριό πυρπολήθηκε, με αποτέλεσμα να καταστραφούν ολοσχερώς 263 σπίτια, 277 πυροπαθείς οικογένειες να μεταφερθούν σε γειτονικά χωριά και 78 άντρες να κρατηθούν για ημέρες όμηροι. Tο χωριό εγκαταλείφθηκε (καθώς οι γερμανικές αρχές απαγόρευσαν την επανεγκατάσταση) και το Νέο Κωσταράζι συνέχισε τη μνήμη του παλαιού.
Σήμερα, ο επισκέπτης του ερειπωμένου Παλαιού Κωσταραζίου βρίσκεται μπροστά σε πυρπολημένα σπίτια, με τις ξύλινες στέγες καμένες, σε χαλάσματα και μισογκρεμισμένα σπίτια και, αν δεν γνωρίζει την τραγική ιστορία του χωριού, αδυνατεί να ερμηνεύσει την αιτία της καταστροφής και την εγκατάλειψή του.
Μόνο μία μικρή πλάκα στον τοίχο του μισογκρεμισμένου σχολείου μένει να υπενθυμίζει στον επισκέπτη την τύχη που επιφύλαξαν στο χωριό τα γερμανικά στρατεύματα του Γ΄ Ράιχ: «Στ’ αετόμορφα βουνά, στη φωλιά για λευτεριά, στέκει έρμο και βουβό το καμένο μου χωριό».
Το ίδιο και ένας μικρός σταυρός στο νεκροταφείο του χωριού που μνημονεύει την εκτέλεση κάποιου Δημητρίου Γάβρου από τους Γερμανούς τον Απρίλιο του 1944.
ΠΑΛΑΙΟ/ΝΕΟ ΚΩΣΤΑΡΑΖΙ 